Bebeklerde uyku eğitimi, en az beslenme kadar önemli bir yere sahiptir. Bebeğin beyin gelişiminin %80’i, 0-3 yaş döneminde sağlanır ve bu gelişimin büyük bir kısmı uyku sırasında gerçekleşir. Aynı zamanda uyku esnasında salgılanan melatonin hormonu sayesinde bağışıklık sistemi güçlenir ve hipofiz bezi daha fazla büyüme hormonu salgılar. Bebekler için söylenen “uyusun da büyüsün” sözü, buradan kaynaklanır. İyi uyuyabilen bebekler, aynı zamanda iyi beslenir. Buna bağlı olarak da büyüme sürecini sağlıklı bir şekilde geçirir.
Bebeklerde uyku eğitimi konusu büyük önem taşıdığı için haliyle birçok ebeveynin en büyük sorunu haline gelmiştir. 5 yaş altında olan çocukların % 70’inde uyku sorunu yaşandığı gözlemlenmiştir. Uyku sorunları yaşanmasının birçok farklı sebebi olabilir. Ancak temel sorunun, bebeklerin sağlıklı bir uyku düzenlerinin olmamasından kaynaklandığını söylemek mümkündür. Özellikle de yenidoğan döneminden başlayarak ona bir uyku düzeni sağlarsanız, bebeğinizin hem fiziksel ve hem de zihinsel olarak daha sağlıklı bir gelişim içinde olmasını sağlayabilirsiniz.
Bebeklerde Uyku Düzeni Ne Zaman Başlar?
Bebeklerde uyku eğitimi sürecinde, bebeğin hangi dönemde kaç saat uyumasının sağlıklı olduğunu bilmek çok önemlidir. Bebek için sağlıklı uyku süresi, her yaş ve dönemde farklılık gösterir.
- Yenidoğan dönemindeki bebekler günde yaklaşık olarak toplam 12-16 saat uyurlar.
- 2-3 aylık dönemde 3-4 saat aralıksız uyuyan bebekler, beslenmek için uyanır. Aktif uyku oranı %43’e düşer.
- 3 aylık olduklarında bebeklerin %71’i tüm gece boyunca uyur.
- Bebekler 4 aylık dönemlerinde iken geceleri daha uzun, gündüzleri daha kısa uyurlar.
- 6 aylık periyotta ise 5-6 saatlik uyku döngüsünde 1-2 kez uyanırlar. Bebeklerin yaklaşık olarak 1/3-1/2’si, uyandıktan sonra kendi kendine yeniden uykuya dalabilir. Günde toplam yaklaşık 11-14 saat uyuyan bu bebeklerin %84’ü tüm gece boyunca uyuyabilir.
- 10 aylık olan bebeklerin 90%’ı tüm gece boyunca ve günde ortalama 10-13 saat kadar uyur.
- 12 aylık döneminde olan bebekler, günde toplam yaklaşık olarak 10-13 saat kadar uyurlar.
- 18-21 ay arası gündüz uykusu, teke düşer.
- 21-36 ay arası çocukların büyük bir kısmı günde 1 kez yarım saat ile 3 saat arası öğlen uykusuna ihtiyaç duyar.
- 2 yaşındayken günde 10-12 saat arası uyurlar.
Bebeğe Gece Gündüz Ayrımı Nasıl Öğretilir?
Bebeklerde uyku eğitimi, 3.haftadan sonra yavaş yavaş gece gündüz farkını öğreterek verilmeye başlanmalıdır. Bunun için yapmanız gerekenler şöyle sıralanabilir:
- İlk olarak gece ve gündüz saatlerini belirleyin. Örneğin; sabah 07:00 – akşam 20:00 arasını gündüz, akşam 20:00 – sabah 07:00 arasını da gece olarak kabul edin.
- Gece olarak belirlediğiniz 20:00’da, bebeğinizi salondan yatak odasına götürün ve o saatten sonra sıkça uyansa bile hızlı bir şekilde tekrar bebeğinizi uyutmaya çalışın.
- Bebeğiniz gece uyanmalarında ne kadar uyanık kalırsa kalsın yüksek sesle konuşmamaya özen gösterin. Aynı zamanda odayı aydınlatmayın ve bebeğinizi odadan çıkararak, sosyal ortamınıza getirmeyin.
- Eğer gece olarak kabul ettiğiniz saatlerde besleme ve bakım gibi işlemler yapacaksanız, loş bir ışıkta ve sakin hareketlerle yapın.
- Gece saatlerinde bebeğinizle konuşmak isterseniz kısık bir sesle sadece “Uyku vakti, şu an gece oldu” gibi uykuyu çağrıştıran sözler söyleyin ya da ninni söylemeyi tercih edin.
- Gündüz uykularında bebeğinizin iki saatten daha fazla kesintisiz uyumasına izin vermeyin.
- Lohusam bebek puset modelleri ve bebek taşıma çantaları arasından dilediğiniz modeli seçerek, bebeğinizin dışardayken uyku düzeninin bozulmasına engel olabilirsiniz.
Uyku Öncesi Rutini Nedir?
Bebeklerde uyku eğitimi sürecinde başvurulan yöntemlerden biri olan uyku öncesi rutini, bebeğinizin sakinleşerek, uykuya geçiş için hazırlanması sağlar. Bebeğinizi uykuya hazırlamak için neler yapabileceğinize, bebeğinizin yapısı ve isteklerine göre karar verebilirsiniz. Örneğin; banyo yapmak genellikle bebekler için rahatlatıcı bir uyku öncesi rutini olabilirken, bazı bebeklerde daha çok hareketlenmeye neden olabilir. Bebeğinizde uyku işaretleri gördüğünüzde uyku öncesi rutininize fazla gecikmeden başlamalısınız. Bu rutinin ne kadar süreceği ise tamamen size bağlıdır.
Bazı bebekler, uzun uyku rutinlerinden hoşlanabilirler. Bazı bebekler ise uyku öncesi rutinin uzun olmasından rahatsız olurlar ve eğer süreyi uzatırsanız, huzursuz sesler çıkartarak hoşlanmadıklarını belli ederler. Bu durumda bebeğinizi direkt olarak odasına götürüp, perdeleri kapatıp, pijamalarını giydirip, öpüp iyi uykular dileyerek, rutini kısa tutabilirsiniz.
Bebeklerde Uyku Eğitimi için Uygulanan Yöntemler
Özellikle bebeğin gece beslenmeleri azaldığında uyku eğitimine başlanması ve bebeğin kendi başına uykuya dalabilmesinin sağlanması gerekir. Ayrıca çok uzun bir dönemi uykusuz geçiren annelerin, buna çok fazla ihtiyacı olduğu da bilinen bir gerçektir. Bebeklerde uyku eğitimi süreci tamamlandığında, geceleri çok daha rahat ve kaliteli bir uyku çekebilmesi mümkün hale gelir. Böylece kendi kendine uykuya dalabilen bebeği uyutmak için ekstra bir zaman harcamanıza gerek kalmaz.
1. Ferber Yöntemi
Bebeklerde uyku eğitimi için en çok kullanılan yöntem olan Ferber yöntemi, aynı zamanda Amerika’da uygulanan neredeyse tek yöntemdir. Yöntemin amacı, bebeğin yalnız yatmayı öğrenmesi ve ardından tek başına uykuya dalabilmesidir. Ancak bu yöntemi uygulayabilmek için bebeğin 7 aylık olmasını beklemeniz gerekiyor. Bu süreçte bebeğinize karşı asla katı bir yaklaşım içerisinde olmamalısınız. Ferber yöntemini uygulamak için ilk olarak bebeğinizi yatağına koyup dışarıya çıkın. Belirli aralıklarla odaya gelip kısa bir süre bebeğinizin yanında kalın ve yeniden odadan ayrılın. Bu rutini birkaç gün boyunca uygulamayı ihmal etmeyin. Aynı zamanda Lohusam isme özel nakışlı bebek battaniyeleri sayesinde de bebeğinizin narin tenini koruyabilir, bu sayede bu süreçte bebeğinizin huzurlu bir uykuya dalmasını kolaylaştırabilirsiniz.
2. Co-Sleep Yöntemi
Bebeklerde uyku eğitimi için uygulanan bir diğer yöntem olan Co-Sleep yönteminde, bebeğinizi asla ten teması ile uyutmuyorsunuz. Bebeğinizin sessiz bir odada yatmasını sağlıyor ve uykuya dalana kadar sürekli yanında bekliyorsunuz. Ancak hiçbir şekilde bebeğe dokunmamalı, konuşmamalı ve hatta “şşşş” sesi bile çıkarmamalısınız. Bu yöntemin amacı, bebeğinize güven ortamı sunabilmek ve kendi kendine uykusunun gelmesini sağlamaktır. Elbette yöntemi uygularken, bebeğinize oyuncak ve benzeri bir materyal de vermemelisiniz. Eğer bebeğiniz çok fazla ağlarsa kucağınıza alabilirsiniz fakat konuşmadan bir süre sonra yeniden yatağına yatırmalısınız.
Memede Uyuyan Bebeğe Uyku Eğitimi Nasıl Verilir?
Memede uyuyan bebeklerde uyku eğitimi, doğduğu andan itibaren anne sütüne muhtaç olan bebeğinizi uyandırmadan yapılır. Prolaktin hormonunun salgılanma işlemi, gece daha yoğundur ve anne sütü, bu zaman diliminde daha da artar. Dolayısıyla bebekler gece boyunca 2-3 saatte bir emzirilir. Uyurken beslenme, anne için oldukça zor bir süreçtir.
Rüya öğünü olarak da adlandırılan bu uygulama için şunlar söylenebilir:
- Uyku öğünü, bebeği gece uyandırmadan emzirmek anlamına gelir ve yenidoğanlar için idealdir. 6 aydan sonra ise işe yaramamaktadır.
- Gece uykusu çok yararlı olduğu için bebeğinizden gelen uyku sinyallerini takip ederek rutinler belirleyebilir; gece uyanması ya da emzirildiğinde hemen uykuya geçmesini sağlayabilirsiniz. 10. Haftadan itibaren bebeğinize bazı başka rutinler de uygulayabilirsiniz. Ayrıca Lohusam bebek taşıma çantaları ile dışarıdayken de bebeğinizin uyku düzeninin bozulmasına engel olabilirsiniz.
- Memede uyuyan bebeklerde uyku eğitimi için bebek emmeden uykuya geçmeye başladığında gece beslenmesi kesilmelidir. Ayrıca 12. aydan sonraki beslenmelerin obeziteye zemin hazırladığı da unutulmamalıdır.